آرمانخواهی در اندیشه امام خامنه‌ای (بخش دوم)

در قسمت اول مقاله به ضرورت آرمان خواهی، آرمان‌های انقلاب، نقش حکومت در تحقق آرمان‌ها، نسبت آرمان ها با واقعیت ها و نقش دشمن در انحراف از آرمان‌خواهی در منظومه فکری امام خامنه ای پرداخته شد.در قسمت دوم یادداشت به جنبه های دیگری از آرمان در اندیشه‌ی رهبری به طور خلاصه پرداخته خواهد شد.

 

شهدا معیار کامل آرمان خواهی

برای رسیدن به یک هدف انسان ها سعی میکنند افرادی را به عنوان الگو و معیار انتخاب کنند که به آن مهم نایل آمده اند رهبر معظم انقلاب دفاع مقدس را مظهر حماسه و شهدا را معیار آرمان خواهی معرفی کردند که باید کار و روش آنها معیار جوانان و سیاست سازان کشور قرار گیرد. "آنچه که در جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی دفاع مقدس، انسان میتواند بگوید، این است که این هشت سال، مظهری از برترین صفاتی است که یک جامعه میتواند به آنها ببالد و از جوانان خودش انتظار داشته باشد. یعنی دفاع مقدس مظهر حماسه است، مظهر معنویت و دینداری است، مظهر آرمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهی است، مظهر ایثار و از خودگذشتگی است، مظهر ایستادگی و پایداری و مقاومت است، مظهر تدبیر و حکمت است."(۱۳۸۸/۰۶/۲۴بیانات در دیدار فعالان عرصه هنر دفاع مقدس)

 

نقش اول زنان در تحقق آرمان ها

رهبر معظم انقلاب بر عامل معنویت بسیار تاکید می کنند و معنویت زدایی و تهی کردن انسان هارا از راه های مهم دشمن برای غلبه بر کشورها می دانند.در این میان زنان به عنوان نیمی از جمعیت کشور و جایگاه مادرانه آن ها در تربیت آینده سازان کشور و همچنین نقش مهمشان در تحکیم خانواده هدف اصلی این برنامه های تهی کننده هستند در این خصوص امام خامنه ای فرمودند"آنها برای این‌که از زن، آن‌چنان موجودی به وجود بیاورند که مورد نظر خودشان است، محتاج این هستند که دایما مد درست کنند و چشمها و دلها و ذهنها را به همین چیزهای ظاهری و کوته‌نظرانه مشغول کنند. کسی که به این چیزها مشغول شد، کی به ارزشهای واقعی خواهد رسید؟ مجال پیدا نمی‌کند برسد. زنی که در فکر باشد از خود وسیله‌یی برای جلب نظر مردان بسازد، کی فرصت این را پیدا خواهد کرد که به طهارت اخلاقی فکر کند و بیندیشد؟ مگر چنین چیزی ممکن است؟ آنها این را می‌خواهند. آنها مایل نیستند که زنان جوامع دنیای سوم، دارای فکر روشن و آرمانخواه باشند؛ خودشان دنبال هدفهای بزرگ حرکت کنند و شوهر و فرزند خود را هم حرکت بدهند. زنان جوان در جامعه‌ی ما باید خیلی مراقب باشند، تا این کمند ناپیدای بسیار خطرناک فرهنگ و تفکر غربی را بشناسند؛ از آن پرهیز کنند و جامعه‌ی زنان را از آن جدا و برحذر بدارند. به اراده‌های قوی، به دلهای محکم و ظرفیتهای بالا احتیاج است؛ و این جز با تربیت الهی و اسلامی مرد و زن ما امکانپذیر نیست. صلاح زنان در جامعه، به دنبال خود، صلاح مردان را هم می‌آورد. نقش زنان در این مورد، جزو نقشهای برجسته و شاید نقش اول است"(.۱۳۷۰/۰۸/۲۲بیانات در دیدار جمعی از پرستاران)

 

نقش هنر دینی در بیان آرمان ها

رهبر معظم انقلاب همواره بر هنر حقیقی که بتواند بیان کننده واقعی آرمان ها باشد تاکید می کنند ایشان با جدا کردن هنر دینی از هنر تحجرگرا توجه ویژه ای بر  هنر و هنرمند در بیان وتحقق آرمان های دین اسلام دارند ایشان فرمودند"هنر دینی را نباید با هنر قشری و تحجرگرا - و به تعبیر دوستمان، پیروی از روشهای فلان مجموعه‌ی جاهل و نادان - اشتباه کرد. بی‌خود به خودتان تهمت نزنید. هنر دینی عبارت است از هنری که بتواند مجسم کننده و ارائه کننده‌ی آرمانهای دین اسلام - که البته برترین آرمانهای ادیان الهی است - باشد. این آرمانها همان چیزهایی است که سعادت انسان، حقوق معنوی انسان، اعتلای انسان، تقوا و پرهیزگاری انسان و عدالت جامعه‌ی انسانی را تأمین می‌کند." ۱۳۸۰/۰۵/۰۱بیانات در دیدار جمعی از اصحاب فرهنگ و هنر)

 

نقش جوان ها در تحقق آرمان ها

موتور محرکه و پیشرفت هر کشوری بی شک نیروی جوان آن کشور است.همانطور که در پیروزی انقلاب و دفاع مقدس بار اصلی بر دوش جوان ها بوده است هم اینک نقش اول تحقق آرمان ها و مواجه با حیله های دشمن هم بر عهده جوان هاست.جوانان به دلیل نیروی جوانی،نشاط و جسارت در خط مقدم حفاظت از انقلاب هستند . جوانی فصل جوشش آرمان خواهی و ایجاد تغییرات در محیط پیرامون است چرا که اگر غیر از این بود هیچ امیدی به اصلاح در جوامع وجود نداشت؛ آخر گذشت زمان انسان را محافظه کار می کند. مقام معظم رهبری در این مورد می فرمایند: «جوان به طور طبیعی خواهان عدالت، آزادی مشروع و تحقق آرمان‌های اسلامی است، جوان تصویری از سیمای امیرالمومنین(ع) را در ذهن خود دارد که او را به هیجان می آورد و نواقص موجود را با آن مقایسه می کند و طالب اصلاح می شود که این چیز بسیار برجسته ای است.»اعتقاد رهبر انقلاب این است که جوانان هم می توانند آرمان گرا باشند هم به احساسات جوانی شان پاسخ بدهند در عین حال جوری هم باشند که با مصالح مدیریتی در تعارض نباشند.ایشان در این رابطه  فرمودند:  "آرمانهای انقلاب بدون نیرو و نشاط و جسارت جوانی، قابل تعقیب و قابل دسترسی نیست. نسبت شما با آرمانها، اینچنین نسبتی است. عقیده‌ی من این است که اگر چنانچه نیروی جوانی، یعنی قدرت فکری و بدنی، و اگر نشاط و روحیه و حالت تحرک، و همچنین جسارت، یعنی خط شکنی‌ها، که در جوانها به عنوان خصیصه وجود دارد، نباشد، ما به آرمانها دست پیدا نخواهیم کرد. لذا جوانها در زمینه‌ی دسترسی به آرمانها و تحقق آرمانهای انقلاب و آرمانهای اسلامی، دارای مسئولیتهای بزرگی هستند و کارآمدی بسیار بالائی هم دارند. هر کسی که در پی تحقق آرمانها است، باید نقش جوانها را جدی بگیرد؛ و بدانید بنده نقش جوانها را جدی میگیرم. آنچه که من در مورد جوانها، چه جوان دانشجو - البته بخصوص جوان دانشجو - و چه غیر دانشجویان، بارها بر زبان آوردم، تعارف زبانی نیست؛ اعتقادم این است و معتقدم که جوانها میتوانند گره‌گشائی کنند. البته مهم این است که میدان کار را، میدان تحرک را بشناسند، آن را درست تعریف کنند؛ کاری را هم که میخواهند انجام دهند، درست تعریف کنند. "(۱۳۹۲/۰۵/۰۶بیانات در دیدار دانشجویان‌)

 

لزوم توجه به عمق آرمان ها

یکی از آسیب پذیری های اصول انقلاب از ابتدای انقلاب تا امروز وجود تفسیر های سطحی و التقاطی از ناحیه ی افراد و جریان های موجود در داخل و خارج کشور است.به طور مثال گروه های ملی- مذهبی و لیبرال ها پس از پیروزی انقلاب کار را تمام شده می دانستند.انقلاب اسلامی توجهش به منبع ظلم و بهره کشی آمریکا بود ولی این گروه ها با برانداخته شدن پهلوی فکر می کردند ریشه قطع شده است برای همین با پیروزی انقلاب از جریان انقلاب جا ماندند.یا سکولارها و تجدیدنظرطلب هاکه تحقق آرمان ها را خوش خیالی و غیرممکن می دانند در این خصوص رهبر انقلاب تذکر می دهند که به عمق آرمان ها توجه شود و دید بلند مدت وجود داشته باشد."معلوم است که موضع ما نسبت به برخی از جهات سیاسی‌ای که امروز در دنیا وجود دارند یا در منطقه وجود دارند، موضع روشنی است؛ اما این به هیچ وجه به معنای نفی کار دیپلماسی سنتی متعارف نیست؛ این را توجه داشته باشید. یعنی کار دیپلماسی به جای خودش باید انجام بگیرد، منتها جهتگیری، این جهتگیری است. کمااینکه دشمنان ما هم همین جور عمل میکنند. دشمنان ما هم در عمل دشمنی‌شان را میکنند، اما تعارفات دیپلماسی را هم انجام میدهند. البته ما هم به آن تعارف دیپلماسی گول نمیخوریم؛ میفهمیم پشتش چیست. بنابراین باید به معنا و عمق آرمان‌گرائی توجه شود."( ۱۳۹۱/۰۵/۱۶بیانات در دیدار دانشجویان)

 

نسبت آرمان خواهی و مصلحت اندیشی

امام خامنه ای سه شاخص مهم عزت،حکمت و مصلحت را برای تصمیم گیری های سیاست خارجی بیان کردند و تاکید کردند که هر سه شاخص باید همراه یکدیگر باشند ایشان در نسبت دیدن مصلحت و آرمان فرمودند "رعایت دیپلماسی متعارف در عین دشمنی با طاغوت آرمان‌گرائی به‌هیچ‌وجه به معنای در همه‌ی زمینه‌ها پرخاشگری کردن، برخی از واقعیات لازم و مصلحتهای لازم را ندیده گرفتن، نیست. مصلحت هم شده یک اسم منفور؛ آقا مصلحت‌گرائی میکنند! خب، اصلاً باید ملاحظه‌ی مصلحت بشود. هیچ وقت نباید گفت که آقا حقیقت با مصلحت همیشه منافات دارد؛ نه، خود حقیقت یکی از مصلحتهاست، خود مصلحت هم یکی از حقایق است. اگر مصلحت‌اندیشی درست باشد، باید رعایت مصلحت را کرد؛ چرا نباید رعایت مصلحت را کرد؟ باید مصالح را دید."(۱۳۹۱/۰۵/۱۶بیانات در دیدار دانشجویان)

 

نسبت آرمان خواهی و احساسات

امام خمینی(ره) همواره بخاطر احساسات پاک جوانان و بسیجیان می فرمودند"من دست و بازوی بسیجی ها را می بوسم".اما عمل به احساسات بدون تفکر کافی باعث به خطر افتادن آرمان ها می شود در این مورد رهبر معظم انقلاب فرمودند" آدم وقتی می‌بیند که یک جوانی اینجا توی خانه، در گرمای تابستان کولر و یخچال دارد، در سرمای زمستان وسیله‌ی گرمائی دارد، دانشگاه میرود، درس میخواهد، موفقیت دارد، بعد یکهو مسئله‌ی غزه میخواهد او را به حالت انفجار برساند، میگوید میخواهم بروم آنجا؛ خب، این احساس، احساس باارزشی است؛ اما رفتن، غلط است. احساس، خوب است؛ اما این احساس نباید موجب شود که ما حالا راه بیفتیم برویم غزه. رفتن به غزه، آن وقت نه ممکن بود، نه جایز بود؛ اگر ممکن هم بود، جایز نبود. خب، اینجا بین آرمان‌گرائی و بین آن واقعیت و دستوری که حالا از قول رهبری نقل کردند، که نباید بروید غزه، یک تعارضی درذهن این جوان به وجود می‌آید. نه، هیچ تعارضی وجود ندارد. آن احساس، احساس خوبی است؛ اما تصمیمی که بر اساس یک احساس گرفته بشود، یک مطالعه‌ی دقیق، موشکافانه و عالمانه پشت سرش نباشد، آن تصمیم، لزوماً تصمیم درستی نیست. گاهی اوقات تصمیم، تصمیم غلطی است. "(۱۳۹۱/۰۵/۱۶بیانات در دیدار دانشجویان)

 

نتیجه گیری

امام خامنه ای با بیان ضرورت آرمان،انواع آرمان،نقش حکومت در تحقق آن و همچنین آسیب شناسی مراحل تحقق آرمان به تشریح مقوله آرمان گرایی در انقلاب و اسلام پرداخت.ایشان نگاه مهمی به جوانان و زنان دارند.ایشان در آرمان خواهی واقع بینانه و صحیح هیچ بن بستی نمی بیند و برای این منظور مثالی ذکر می کند که امام خمینی(ره)هیچگاه هزیمت های تلخ در دفاع مقدس را به عنوان شکست قبول نداشت بلکه عدم الفتح می دانست.ایشان از دو گروه نام می برد که دست از آرمان می کشند" بعضی‌ها هستند که اگر چنانچه جریان کار بر وفق مرادشان پیش آمد و به نقطه‌ی مورد نظر خودشان رسیدند، از دنبال کردن آرمانها دست میکشند؛ این خطا است. «فاذا فرغت فانصب» الشرح آیه ۷؛ قرآن به ما میگوید: وقتی این کار را تمام کردی، این تلاش را تمام کردی، تازه خودت را آماده کن، بایست برای ادامه‌ی کار. بعضی آنجورند - این اشتباه است - بعضی هم بعکس؛ اگر آنچه که پیش می‌آید، بر طبق خواست آنها نبود، بر وفق مراد آنها نبود، دچار یأس و انفعال و شکست میشوند؛ این هم غلط است؛ هر دو غلط است. اصلاً بن‌بستی وجود ندارد در آرمانخواهی صحیح و واقع‌بینانه. وقتی انسان واقعیتها را ملاحظه کند، هیچ چیز به نظرش غیر قابل پیش‌بینی نمی‌آید" (.۱۳۹۲/۰۵/۰۶بیانات در دیدار دانشجویان‌)